Kaplica templariuszy w Chwarszczanach znalazła się na liście 100 najważniejszych zabytków architektury w Polsce. Lista została sporządzona na potrzeby portalu więcej >>
|
|
|
Słowniki Szlaku Templariuszy - pojęcia
|
A B C D E F G J K L M N O P R S T U W Z
P | patrologia latina | Zbiór łacińskich pism Ojców Kościoła | | | pentaptyk | poliptyk składający się z pięciu części: szafy środkowej, dwóch nieruchomych skrzydeł bocznych i dwóch skrzydeł ruchomych, zamykających część środkową. Zob. też dyptyk, tryptyk, ołtarz. | | | peregrynacje | pielgrzymki; podróże odbywane przez wiernych do miejsc świętych. | | | pilaster | to ustawiony przy ścianie (lub w częściowo w nią wtopiony) filar, nieznacznie występujący przed lico ściany. Pełni on zarówno funkcję konstrukcyjną (podpora), jak też dekoracyjną (rozczłonkowuje ścianę). W starożytności pilastry występowały dużo rzadziej niż półkolumny i używane były głównie w architekturze rzymskiej
Pilaster zwielokrotnionyPodobnie jak kolumna składa się z głowicy (najczęściej w którymś z klasycznych porządków), gładkiego lub kanelowanego trzonu oraz czasami z bazy i cokołu.
Stosowano również pilastry zwielokrotnione (tworzyły je nałożone na siebie, coraz węższe pilastry). | | | polichromia | wielobarwne malowidła zdobiące ściany, stropy lub sklepienia budowli; należała do najczęściej stosowanych dekoracji wnętrz budowli sakralnych i świeckich, niekiedy zdobiła też fasady budowli. | | | portal | ozdobne obramienie otworu wejściowego, na które składają się elementy architektoniczne i rzeźbiarskie.
Ozdoba, w zależności od epoki zróżnicowana pod względem architektonicznym. W starożytnej Grecji była to opaska, w Rzymie fryz, niekiedy portyk. W czasach romańskich portal stanowiła półkolista archiwolta z kilkoma rzędami łuków cofającymi się w głąb ściany i zamknięta tympanonem nad wejściem. Łuki były zazwyczaj pełne rzeźbiarskich ozdób. Podparcie łuków formowano w kształcie filarów, kolumn lub pilastrów. W okresie gotyku został zmieniony kształt archiwolty z półkolistego na ostrołukowy. Renesans i barok cechuje powrót do rozwiązań antycznych często wzbogaconych o rzeźby kariatyd, atlantów, herm. Po połączeniu z balkonem znajdującym się nad wejściem utworzono nową kompozycję dwukondygnacyjną.
We wnętrzach elementy dekoracyjne wykonywane były najczęściej w tynku, stiuku lub w drewnie (przy połączeniu z boazerią | | | preceptor | dawniej wychowawca, nauczyciel,
przełożony prowincji | | | prezbiterium | chór, przestrzeń kościoła przeznaczona dla duchowieństwa, zazwyczaj wydzielona od nawy głównej lekkim podwyższeniem, balustradą i tęczą; wyodrębniona także w bryle zewnętrznej. Prezbiterium zamykała zwykle ściana prostokątna, półkolista (=> apsyda) lub wieloboczna; rzut i bryłę prezbiterium wzbogacały (głównie w architekturze średniowiecznej) apsydiole, obejście, wieniec kaplic. W prezbiterium znajduje się sanktuarium z ołtarzem głównym, stalle dla kleru oraz wyposażenie służące do obrzędów liturgicznych. | | | prymicja | Danina, ofiara z pierwszych plonów | | | przęsło | 1. we wnętrzu budowli przestrzeń między parą podpór dźwigających odrębną konstrukcyjnie część sklepienia; 2. wyodrębniona rytmicznie powtarzanymi elementami podziału pionowego część płaszczyzny elewacji (przęsło ścienne); 3. przęsło sklepienne => sklepienie. | | | przypora (skarpa) | mur odchodzący prostopadle na zewnątrz od ściany wysokiego budynku pełniący funkcję konstrukcyjną. Patrząc na niego z boku, rozszerza się ku dołowi schodkowo lub pochyło. Podtrzymuje ścianę i równoważy siły rozporowe od znajdujących się w środku łęku lub sklepienia. Umożliwia stosowanie dużych, wysokich okien, zajmujących dużą powierzchnię ścian, które przez to traciły swoją funkcję nośną. Stosowany także w budowlach technicznych jak ściany fortyfikacji, kanałów itp.
Szczególnie rozwiniętą postać skarpa przybierała w romańskiej i gotyckiej architekturze kościelnej. Romańskie skarpy były wydatne, masywne, odchodząc dość daleko od podpieranych ścian, natomiast w gotyku skarpy przybrały bardzo charakterystyczne dla tego okresu formy ażurowych podpór jeszcze dalej odchodzących od ścian nośnych, tworząc system przyporowy w postaci wielu stopni łęków i filarów przyporowych. | | | Pullani | Frankowie urodzeni w Ziemi Świętej, często pochodzący z małżeństw mieszanych franko-syryjskich czy franko-armeńskich | | |
|
|
