Kaplica templariuszy w Chwarszczanach znalazła się na liście 100 najważniejszych zabytków architektury w Polsce. Lista została sporządzona na potrzeby portalu więcej >>
|
|
|
Słowniki Szlaku Templariuszy - pojęcia
|
A B C D E F G J K L M N O P R S T W Z
P | pentaptyk | poliptyk składający się z pięciu części: szafy środkowej, dwóch nieruchomych skrzydeł bocznych i dwóch skrzydeł ruchomych, zamykających część środkową. Zob. też dyptyk, tryptyk, ołtarz. | | | peregrynacje | pielgrzymki; podróże odbywane przez wiernych do miejsc świętych. | | | pilaster | to ustawiony przy cianie (lub w czciowo w ni wtopiony) filar, nieznacznie wystpujcy przed lico ciany. Peni on zarwno funkcj konstrukcyjn (podpora), jak te dekoracyjn (rozczonkowuje cian). W staroytnoci pilastry wystpoway duo rzadziej ni pkolumny i uywane byy gwnie w architekturze rzymskiej
Pilaster zwielokrotnionyPodobnie jak kolumna skada si z gowicy (najczciej w ktrym z klasycznych porzdkw), gadkiego lub kanelowanego trzonu oraz czasami z bazy i cokou.
Stosowano rwnie pilastry zwielokrotnione (tworzyy je naoone na siebie, coraz wsze pilastry).
| | | polichromia | wielobarwne malowidła zdobiące ściany, stropy lub sklepienia budowli; należała do najczęściej stosowanych dekoracji wnętrz budowli sakralnych i świeckich, niekiedy zdobiła też fasady budowli. | | | portal | ozdobne obramienie otworu wejściowego, na które składają się elementy architektoniczne i rzeźbiarskie.
Ozdoba, w zależności od epoki zróżnicowana pod względem architektonicznym. W starożytnej Grecji była to opaska, w Rzymie fryz, niekiedy portyk. W czasach romańskich portal stanowiła półkolista archiwolta z kilkoma rzędami łuków cofającymi się w głąb ściany i zamknięta tympanonem nad wejściem. Łuki były zazwyczaj pełne rzeźbiarskich ozdób. Podparcie łuków formowano w kształcie filarów, kolumn lub pilastrów. W okresie gotyku został zmieniony kształt archiwolty z półkolistego na ostrołukowy. Renesans i barok cechuje powrót do rozwiązań antycznych często wzbogaconych o rzeźby kariatyd, atlantów, herm. Po połączeniu z balkonem znajdującym się nad wejściem utworzono nową kompozycję dwukondygnacyjną.
We wnętrzach elementy dekoracyjne wykonywane były najczęściej w tynku, stiuku lub w drewnie (przy połączeniu z boazerią | | | preceptor | dawniej wychowawca, nauczyciel,
przełożony prowincji | | | prezbiterium | chór, przestrzeń kościoła przeznaczona dla duchowieństwa, zazwyczaj wydzielona od nawy głównej lekkim podwyższeniem, balustradą i tęczą; wyodrębniona także w bryle zewnętrznej. Prezbiterium zamykała zwykle ściana prostokątna, półkolista (=> apsyda) lub wieloboczna; rzut i bryłę prezbiterium wzbogacały (głównie w architekturze średniowiecznej) apsydiole, obejście, wieniec kaplic. W prezbiterium znajduje się sanktuarium z ołtarzem głównym, stalle dla kleru oraz wyposażenie służące do obrzędów liturgicznych. | | | przęsło | 1. we wnętrzu budowli przestrzeń między parą podpór dźwigających odrębną konstrukcyjnie część sklepienia; 2. wyodrębniona rytmicznie powtarzanymi elementami podziału pionowego część płaszczyzny elewacji (przęsło ścienne); 3. przęsło sklepienne => sklepienie. | | | przypora (skarpa) | mur odchodz�cy prostopadle na zewn�trz od �ciany wysokiego budynku pe�ni�cy funkcj� konstrukcyjn�. Patrz�c na niego z boku, rozszerza si� ku do�owi schodkowo lub pochy�o. Podtrzymuje �cian� i r�wnowa�y si�y rozporowe od znajduj�cych si� w �rodku ��ku lub sklepienia. Umo�liwia stosowanie du�ych, wysokich okien, zajmuj�cych du�� powierzchni� �cian, kt�re przez to traci�y swoj� funkcj� no�n�. Stosowany tak�e w budowlach technicznych jak �ciany fortyfikacji, kana��w itp.
Szczeg�lnie rozwini�t� posta� skarpa przybiera�a w roma�skiej i gotyckiej architekturze ko�cielnej. Roma�skie skarpy by�y wydatne, masywne, odchodz�c do�� daleko od podpieranych �cian, natomiast w gotyku skarpy przybra�y bardzo charakterystyczne dla tego okresu formy a�urowych podp�r jeszcze dalej odchodz�cych od �cian no�nych, tworz�c system przyporowy w postaci wielu stopni ��k�w i filar�w przyporowych.
| | |
|
|
